PHẦN 2: ASPECT & FUNCTION - HƯỚNG VÀ CHỨC NĂNG TRONG THIẾT KẾ CẢNH QUAN
ASPECT - HƯỚNG
Mọi khu vườn đều phụ thuộc vào cách bố trí hợp lý để có thể tồn tại và phát triển lâu dài. Điều này nghĩa là cần nắm rõ hướng của khu vườn – mối tương quan với các thành tố khác, mặt trời di chuyển quanh khu đất theo hướng nào và cả những hiện tượng tự nhiên khác như gió, mưa. Hướng của khu đất là yếu tố không thể thay đổi, nhưng nếu bỏ qua nó sẽ dẫn đến thiết kế thất bại trong thời gian ngắn. Vì vậy, các yếu tố ngoại cảnh cần phải được tôn trọng và tận dụng để đảm bảo sự thành công của khu vườn.
Yếu tố ngoại cảnh và điều kiện tự nhiên ảnh hưởng không nhỏ đến thiết kế.
Ảnh sưu tầm (Nguồn: http://tremost.com/)
Chú trọng đến yếu tố bốn mùa trong năm mang đến những cơ hội hiếm có để phân định những đặc điểm khác nhau trong thiết kế sân vườn theo từng mùa. Ví dụ, đối với thiết kế vườn hoa, cần chọn cây mang màu sắc khác nhau qua các mùa không chỉ vào mùa xuân và mùa hè. Các họ cây ngắn ngày có thể là một giải pháp hữu ích trong thiết kế sân vườn, miễn là tránh được ánh sáng mặt trời vào những tháng có nhiệt độ trung bình cao nhưng vẫn đảm bảo được chiếu sáng khi cần thiết. Khi chuyển mùa, những tán cây sẽ dần nhuốm màu sắc rực rỡ của mùa thu, mở ra một không gian mới cho khu vườn. Và khi toàn bộ lá đều đã rụng, chúng ta có thể thưởng thức vẻ đẹp của những thân cây trơ trọi với các nhánh cây đan xen nhau – một nét đặc trưng khác của thiết kế sân vườn.
Với mỗi mùa trong năm, vị trí của mặt trời thay đổi sẽ kéo theo lượng nắng trong vườn cũng thay đổi. Sự thay đổi đó có thể làm những nơi nhận được nhiều ánh nắng vào mùa hạ trở thành nơi có bóng râm, hoặc mặt trời có thể rọi vào những nơi trước đây ít nhận được ánh nắng. Điều đó sẽ rất tốt vào mùa đông, cho phép hơi ấm mặt trời lan tỏa được đến khu vực ghế ngồi hoặc cho ánh nắng dịu chiếu xuyên qua những tán cây. Chuyển động của mặt trời qua khu vườn đồng thời mang lại dáng vẻ và xúc cảm khác nhau cho từng khu vực, biến chuyển theo thời gian của một ngày. Ánh sáng buổi sớm nhẹ nhàng làm điểm nhấn trên các ngọn cây. Mặt trời vào giữa ngày có thể tỏa ánh nắng phủ lên hầu hết mọi khu vực, giúp mang lại một cái nhìn chân thực về màu sắc của hồ bơi giống như trong thiết kế cũng như các chi tiết khác xung quanh. Càng về chiều, mặt trời giúp tạo hiệu ứng bóng đổ với nhiều hình dạng thú vị khác nhau trên khu vườn, đồng thời phủ nắng nên những nơi khác làm chúng rực sáng lên màu hoàng hôn.
Sự kết hợp phong phú các loài cây và hoa cho khu vườn thêm màu sắc.
Ảnh sưu tầm (Nguồn: http://iranews.net/)
Sự đa dạng của hướng nắng đem lại cơ hội đưa ra nhiều loại cây trồng khác nhau cho khu vườn, từ những loại cây ưa nắng cho đến những loại cây thích bóng râm, nếu như diện tích vườn đủ rộng để trồng. Phần lớn các họ cây đều rất thích nắng tuy nhiên loại cây nào cũng cần phải được lựa chọn kỹ càng để phù hợp với mục đích thiết kế chứ không phải chỉ là vì vẻ đẹp bên ngoài của chúng. Bên cạnh đó, số lượng những họ cây ưa bóng râm cũng rất đa dạng với những nét đặc trưng riêng hấp dẫn, dù là những loại cây này không phải lúc nào cũng phù hợp với các khu vườn, nhưng với cách chiếu sáng thích hợp thì bóng đổ của chúng có thể tạo ra một hình ảnh cực kỳ thu hút. Nói chung, các cây ưa bóng râm có tốc độ tăng trưởng chậm hơn nhưng điều này không nên ảnh hưởng đến sự lựa chọn trong thiết kế.
Sử dụng loại cây phù hợp với điều kiện tự nhiên vừa góp phần tô điểm cho công trình.
Ảnh sưu tầm (Nguồn: http://tremost.com/)
Phần lớn các khu vườn đều rất dễ bị ảnh hướng xấu bởi những cơn gió mạnh hay ánh mặt trời gay gắt nhưng trồng cây lớn trong vườn có thể giúp giảm đi các tác động này. Các loại cây có tán lớn có thể giảm sự gay gắt của ánh nắng mặt trời hướng Tây vào mùa hè hoặc có thể trở thành một “tấm chắn gió” cho những nơi bị ảnh hưởng bởi gió lớn, gió giật. Nếu gió mạnh là một yếu tố đáng kể, kết cấu của khu vườn cũng có thể giúp làm giảm sức gió thổi vào những khu vực nhất định. Bóng râm có thể được tạo ra từ những hàng cây dài, nếu không gian đủ rộng: điều này tạo ra môi trường vi khí hậu, nơi những tán cây có thể bảo vệ những cây nhỏ mọc bên dưới.
Thiết kế sân vườn tốt cần dựa vào hướng khu đất.
Ảnh sưu tầm (Nguồn: http://graphicality-uk.blogspot.com/p/garden-design.html)
CHỨC NĂNG
Thành công của một thiết kế cảnh quan nằm ở việc khó nắm bắt được các chi tiết thiết kế. Điều này nghĩa là nếu một không gian ngoài trời được thiết kế thành công với một chức năng định sẵn, quan khách sẽ di chuyển qua các không gian và tương tác với khu vườn một cách vô ý và dễ dàng. Do đó, dù cho một thiết kế cảnh quan tốt là sự kết hợp của rất nhiều các yếu tố khác nhau, thì cách thức mà bản thiết kế đáp ứng được mục đích – chức năng sử dụng mới là điều quan trọng nhất.
Trải qua nhiều năm thiết kế hàng trăm khu vườn, các kiến trúc sư đi trước đã khám phá ra rằng giai đoạn cốt yếu nhất của quá trình thiết kế chính là dành thời gian với khách hàng, để có thể hiểu thật rõ ý định và mục đích sử dụng không gian ngoài trời của họ cũng như tìm hiểu lối sống của khách hàng và gia đình. Như thường lệ, một trong những câu hỏi đầu tiên khách hàng được hỏi là họ mong muốn có bao nhiêu người sử dụng không gian với hoạt động thường nhật, ví dụ như tiệc nướng ngoài trời. Đó là vấn đề then chốt trong việc thiết kế khoảng sân cho bữa tối ngoài trời, và cả việc nấu nướng nếu cần thiết. Từ đó có thể bắt đầu chuyển sang giai đoạn sắp xếp nội - ngoại thất cho khu vườn. Một khi các vấn đề cơ bản đã được quyết định ổn thõa, người thiết kế có thể tiếp cận những không gian còn lại của khu vườn và các thành phần bên trong đó, mở đầu cho từng bước xây dựng nên một chủ đề và phong cách nhất định.
Khu vườn có thể được sử dụng theo rất nhiều cách khác nhau. Thiết kế đáp ứng được chức năng và mục đích sử dụng là chìa khóa để thiết kế thành công.
Ảnh sưu tầm.(Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/491525746803617391/)
Với niềm đam mê kiến trúc, có người sẽ tìm thấy nguồn cảm hứng từ việc thiết kế những căn hộ và các tòa nhà, đặc biệt là bố trí nội thất. Qua nhiều năm, các vật dụng thường được biết đến như nội thất dần được đưa ra không gian bên ngoài. Bếp nướng trên xe đẩy đã phát triển thành một gian bếp ngoài trời đầy đủ tiện nghi, với tất cả những vật dụng thường thấy của bếp trong nhà, gồm tủ lạnh với cửa lớn bằng kính khiến cho việc lựa chọn đồ uống ưa thích dễ dàng hơn, các dụng cụ nấu nướng, khu vực chuẩn bị và bày biện món ăn, hay cả những bồn rửa với vòi nước nóng lạnh linh hoạt. Sự kết hợp của máy rửa chén và lò vi sóng ngày càng trở nên thông dụng, phổ biến hơn. Tất cả những thành tố này chắc chắn sẽ đảm bảo cho không gian đáp ứng được chức năng mong muốn, mang lại sự tận hưởng đúng nghĩa cho những hình thức giải trí ngoài trời với ít công sức nhất.
Khu vườn thường sẽ là lựa chọn cho những ai muốn thư giãn, nhưng sẽ dễ dàng để thư giãn hơn nếu không gian được thiết kế với cùng mục đích và môi trường xung quanh cũng “ủng hộ” mong muốn ấy. Khi thiết kế một khu vườn, các khu vực có thể được phát triển để hỗ trợ và tăng cường sự thư giãn. Tính chất thư giãn nên được thể hiện ở cách bài trí không gian, thông qua một góc nhìn tự nhiên hoặc nhân tạo, dòng chảy yên ả của nước hay sự lấp ló của những nhánh cây lơ lửng trên cao. Các vật dụng trong không gian cũng nên khuyến khích sự nghỉ ngơi, chẳng hạn như hình thức và kiểu dáng của đồ vật có thể lôi kéo quan khách đặt chân lên hoặc ngả lưng cho một giấc ngủ trưa chóng vánh.
Thật khó để cưỡng lại cảm giác được nghỉ ngơi, thư giãn trong khu vườn như thế này.
Ảnh sưu tầm (Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/444871269422937384/)
Yếu tố thực vật là một yếu tố quan trọng khi xem xét chức năng của một không gian ngoài trời. Cây xanh là thực thể sống giúp không gian uyển chuyển hơn, đồng thời góp phần hình thành phong cách chủ đạo cho khu vườn. Cây xanh còn có thể làm hàng rào ngăn cách khu vườn với khu đất liền kề và cung cấp bóng mát hoặc chỗ trú chân ở vài nơi trong vườn. Việc kết hợp các loài cây có hương thơm đem lại cảm giác ấm cúng cho khu vườn, đồng thời vẫn đảm bảo mùi hương tự nhiên xuyên suốt khu vườn cũng như ngôi nhà.
(Dịch giả Diệp Vỹ Nhã - Nhà Cộng Sinh Architects)
Kỳ tiếp theo: QUANG CẢNH VÀ ĐỊNH HƯỚNG TRONG THIẾT KẾ CẢNH QUAN THEO PHONG CÁCH RESORT
